Cruceiros de Galicia
Un dos elementos máis característicos da paisaxe galega son os cruceiros, unha obra de arquitectura popular que segundo datos poderían superar os 12.000 monumentos dentro do territorio da actual Galicia. E catalogar todos os posibles é o que pretende o proxecto Cruceiros de Galicia que conta con máis de 4300 inventariados e 6000 localizados nun mapa. Nesta web poderedes saber moito máis sobre eles e ter unha idea da inxente cantidade de cruceiros que se reparten por toda Galicia.
O culto ás pedras pérdese nos inicios da humanidade, seguramente moito antes dos que podemos imaxinar. As súas formas, o seu abrigo, a súa dureza e a súa materia prima provocaron que pronto o home fixásese nelas. En Galicia temos manifestacións megalíticas presentes desde fai miles de anos, pedras que foron lugares de cultos pagáns ata non fai moito. Moitos destes situábanse en lugares especiais, como en encrucilladas e por iso abundan en Galicia as lendas relacionadas con eles e co culto aos camiños, como o caso das pedrafitas que seguramente marcasen o principio dun camiño iniciático ou a un lugar de reunión ou que marcasen diferentes límites.
A época medieval e o cristianismo provocaron que estes lugares fosen repudiados por ser pagáns e por iso foron afastados da doutrina cristiá. A maior parte foron esnaquizados e marcados con cruces co fin de cristianizar os restos destes cultos megalíticos. Outros foron reconvertidos e quizais moitos deles acabasen sendo cruceiros. Outros monumentos de pedras reconvertidos foron os miliarios romanos que marcaban os camiños do imperio. Simplemente cunha cruz encima crearían as primeiras manifestacións de cruceiros. Outros ven a súa orixe nas mesmas aras romanas dedicadas aos deuses da antigüidade.
Os camiños romanos pronto serían utilizados por miles de peregrinos cuxo obxectivo era alcanzar o sepulcro de Santiago e por iso estes miliarios con cruces pasaron a sinalizar o itinerario xacobeo e a ser lugares espirituais e de descanso. Sabemos dabondo que eran innumerables os camiños que cruzaban Galicia con dirección a Santiago. Esa necesidade de culto cristián e descanso provocaría a colocación de chanzos dando orixe aos cruceiros actuais. Os máis antigos dos que se ten constancia poderían datar do século XV, como o caso de Melide.
PARTES DUN CRUCEIRO
Os cruceiros contan con cinco elementos principais que mencionamos a continuación:BASE
Está formada por plataforma onde están os chanzos e pedestal onde se encaixa o fuste. Normalmente cuadrangular moitas veces é decorado con baixo relevos en alusión á morte e ao pecado reflectindo en caveiras ou serpes. Noutros tamén poderemos ver inscricións co ano de construción e quen o mandou facer. Ás veces atoparemos xunto á base unha mesa onde nos enterros apoiaban para descansar os cadaleitos no seu camiño cara ao cemiterio ou aos santos nas procesións. En moitas zonas tamén pode ir acompañado dun peto para esmola.
FUSTE ( VARAL) E CAPITEL
Sobre o varal atopamos o capitel e leste vai moitas veces decorado con estilos variados, con volutas, follas de acanto ou con figuras relacionadas á cruz da Paixón ou caveiras ou o sol á beira da Virxe con querubines.
CRUZ
O motivo principal de todo cruceiro e que adopta formas moi variadas. No anverso represéntase a Cristo crucificado con cravos e co pé dereito sobre o esquerdo. As mans ás veces presentan a postura de bendición cos dedos índices estendidos en sinal de perdón. Outras veces o Cristo vai acompañado de figuras propias da Crucifixión e algúns cruceiros presentan escenas completas do suceso. No reverso normalmente atopamos á Virxe aínda que ás veces pode ser substituído por algún santo como San Francisco ou mesmo non ter nada.
Outra característica dos cruceiros de Galicia era a policromía aínda que aos poucos foise perdendo esta forma artística.
Sen dúbida o cruceiro é un dos elementos máis importantes da cultura popular, relixiosa e artística de Galicia e é tarefa de todos respectalos, conservalos e defendelos.
Comentarios
Publicar un comentario